SDM Wrapped: Deze initiatieven steunden wij in 2024

In 2024 voorzag Stichting Democratie en Media 60 initiatieven van financiële steun, gezamenlijk goed voor een bedrag van bijna 2,3 miljoen euro. Opvallend is de opkomst van nieuwe projecten en organisaties die de democratische rechtsstaat willen versterken.

Van de 60 initiatieven die SDM in 2024 steunde, zetten 21 zich in voor een toekomstbestendige journalistiek. Verder richten 17 initiatieven zich op een daadkrachtige democratie en maken 22 zich sterk voor een weerbare rechtsstaat. Zes trends vallen op.

1. De journalistiek staat voor grote uitdagingen, zien we bij SDM. Dat betekent dat we steeds vaker financiële steun leveren aan vooruitstrevende initiatieven en pioniers.

Geïnspireerd door het International Journalism Festival in Perugia wil het Nederlands Journalistiek Festival een groot, landelijke evenement op touw zetten, toegankelijk voor zowel pers als publiek. De festivalgangers gaan op zoek naar oplossingen voor de journalistieke uitdagingen van dit moment. Het Impact Lab werkt eveneens aan een toekomstbestendige journalistiek door trainingen te geven over impactvolle producties. Journalisten leren met hun verhalen het juiste publiek te bereiken om verandering teweeg te brengen. Verder steunde SDM het vooronderzoek naar een Journalistiek Loket, waar mensen terecht kunnen met vragen over de werkwijze of afwegingen van journalistieke organisaties.

2. Ook bestaande structuren binnen de journalistiek mogen versterkt worden.

De pluriforme, lokale nieuwsvoorziening kan in bepaalde regio’s worden versterkt, zag de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Daarom initieerde ze de Coalitie Lokale Journalistiek, waarbij bestuurlijke partijen en mediaorganisaties met elkaar in gesprek gaan om tot concrete oplossingen te komen. In de Masterclass Financiële Journalistiek worden beginnende journalisten bijgespijkerd over onderwerpen als financiering van de zorg, het pensioenstelsel en internationale handel. Verder zien we dat onderzoeksjournalistiek al een aantal jaar in de lift zit, wat fundamentele vragen oproept over wat de rol van dit type journalistiek in een democratische rechtsstaat zou moeten zijn. Daarom nam de Vereniging van Onderzoeksjournalisten het initiatief voor een bijzondere hoogleraar onderzoeksjournalistiek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, mede gesteund door SDM.

3. 2024 was geen geruststellend jaar voor de democratie. We zagen dan ook méér initiatieven ontstaan die de democratie willen beschermen en versterken.

Gebrekkige representatie is funest voor het vertrouwen in de democratie. Stichting Voor Democratie streeft naar een diverser parlement als het gaat om opleidingsniveau, zodat meer Kamerleden de taal spreken van mensen die praktisch zijn opgeleid. Bureau Burgerberaad wil juist via kwalitatieve, impactvolle burgerberaden en andere democratische vernieuwingen de Nederlandse democratie versterken en inclusiever maken. De Nederlandse Democratie Coalitie wil de democratie versterken door verschillende mensen en organisaties met hetzelfde doel bij elkaar te brengen. Drie thema’s hebben daarin prioriteit: burgerparticipatie, rechtsstaat en media & digitalisering. Tot slot, The Democracy Playbook zoekt samenwerking op internationaal niveau, door wereldwijd voorvechters van democratie in de schijnwerpers te zetten. Dat doen ze met diepgaande verslaggeving over prodemocratische bewegingen en gemeenschappen.

4. Verschillende initiatieven leverden een bijdrage aan de versterking van de rechtsstaat.

In een weerbare rechtsstaat worden fundamentele mensenrechten beschermd. Public Interest Litigation Project (PILP) strijdt met juridische actie voor deze rechten wanneer overleggen, campagnevoeren en lobbyen onvoldoende helpen. Ook steunde SDM de rechtszaak tegen de Nederlandse staat over het leveren van F-35-onderdelen aan Israël. In het werk van Bits of Freedom, die in 2024 haar 25-jarig bestaan vierde, staat het recht op privacy en communicatievrijheid centraal. ISI en ASKV maken zich hard voor de rechten van staatlozen in Nederland, die door hun staatloosheid vaak slecht beschermd zijn. Ten slotte bestrijdt Controle Alt Delete etnisch profileren en disproportioneel politiegeweld, waarbij ze de ervaring van burgers als uitgangspunt nemen.

5. Het belang van de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog blijft onverminderd groot.

Voor SDM, die wortels heeft in de verzetskrant het illegale Parool, is het oorlogsverleden een belangrijk onderwerp. In de podcastserie Het Ultimatum wordt het ontluisterende verhaal verteld van de verzetskrant Trouw, die voor een onmogelijke keuze werd gesteld door de Duitse bezetter. Theater Na de Dam herdenkt op en rond 4 mei de Tweede Wereldoorlog met voorstellingen door heel het land. Ook was tot eind oktober in het Nationaal Holocaustmuseum de tentoonstelling Beroofd te bezichtigen, over de culturele onteigening van Joods eigendom in Nederland door de nazi’s. Met een landelijk programma van activiteiten herdacht het Nationaal programma Herdenking Vervolging Sinti & Roma de systematische vervolging van de nazi’s op Sinti en Roma, oftewel de Porajmos.

6. Podcasts, tentoonstellingen en documentaires; we steunden ook creatieve producties en culturele initiatieven.

Zo onderzoeken de makers van de podcast Goudeerlijk de verzwegen geschiedenis van onderdrukking op West-Papoea, een oud-kolonie van Nederland. In de Black Archives wordt de herinnering aan zwarte schrijvers en wetenschappers in leven gehouden door hun boeken, archieven en artefacten op te slaan. En in de zesdelige documentaireserie Nederland van binnen wordt in beeld gebracht hoe lokale gemeenschappen de democratie heruitvinden.

Het volledige overzicht van gesteunde initiatieven in 2024 zal worden gepubliceerd in het jaarverslag, dat in juni 2025 verschijnt.