Stichting Democratie en Media viert 80e verjaardag

Op zondag 8 september bestaat Stichting Democratie en Media precies 80 jaar. In 1944 werd de stichting in het leven geroepen door de oprichters van de illegale verzetskrant Het Parool. Al tijdens de bezetting besloten zij om Het Parool na de bevrijding voort te zetten als onafhankelijk dagblad. Daartoe richtten ze een aparte stichting op zonder winstoogmerk, waaruit SDM voort is gekomen.

Dit hele jaar zal in het teken staan van ons 80-jarig bestaan. We trappen af met een duik in onze wortels. Al jaren ligt een stapel oude videobanden uit 1989 onderin onze archiefkast. De 35 jaar oude banden bevatten interviews met de mensen die vanaf het eerste uur betrokken waren bij het Illegale Parool. Ze staan vol ontroerende herinneringen, pijnlijke gebeurtenissen, oud verdriet en strijdbaarheid.

Zoals de opname van Ton Jesse, drukker en zetter, die vertelt over het gevaar: ‘Vanaf de straat kon je die machine niet zien, maar het lawaai van de pers is altijd te horen. Mijn vader heeft ook nog nooit zo’n schone stoep gehad als er gedrukt werd, want dan stond hij altijd te vegen voor de deur, om te kijken dat er niemand iets verdachts hoorde.’

Of de woorden van de oprichter van het Illegale Parool Frans Goedhart: ‘Je moet op een gegeven moment tegen de stroom in durven gaan als je meent dat dat nodig is. En of je dan alleen staat, of met één of twee medestanders, dat maakt eigenlijk niet zoveel verschil. Hoe meer medestanders er zijn, hoe meer rumoer je kunt maken.’ Na de oorlog was Goedhart de eerste voorzitter van de stichting.

Voor onze verjaardag hebben we een kleine selectie van de interviews gedigitaliseerd. De gesprekken met Wim van Norden, Frans Goedhart (aangevuld door Jan Meijer) en Nel Blog maakten een onuitwisbare indruk op ons.

We denken vaak aan deze mannen en vrouwen, die hun leven in de waagschaal legden voor onze vrijheid. Hoe zouden zij naar de huidige tijd kijken? Welke hedendaagse invulling zouden zij geven aan de door hun geschreven statuten, die vandaag precies 80 jaar geleden bezegeld werden? Zij beschreven destijds het belang van het verzet tegen totalitaire tendensen en het ijveren voor een ‘daadkrachtige democratie’ en ‘pluriforme opiniërende media in een democratisch staatsbestel’. Dat is de opdracht die wij van hen hebben meegekregen.

Wim van Norden

‘Wij reisden als gekken door het land, om te praten, om te proberen nieuwe distributiepunten te creëeren,’ vertelt Wim van Norden, die als vroege twintiger betrokken raakte bij de verzetskrant, waarvan hij na de oorlog directeur werd.

Frans Goedhart

‘Ik zei tegen hem: we moeten ontsnappen joh. Anders ziet het er slecht voor ons uit,’ vertel Parool-oprichter Frans Goedhart over de gevangenschap die hem een scoop opleverde. Als een van de eerste journalisten berichtte hij over de systematische massamoorden in concentratiekampen.

Nel Blog

‘Mensen konden niet meer naar de radio luisteren. Dat ze toch het nieuws kregen over wat er gebeurde, was heel belangrijk. Want de kranten van toen, dat was er niets meer’, zei Nel Blog Engelhard, die de kranten en bulletins per fiets verspreidde.