Maak kennis met Wout van Zaale, onze nieuwe communicatiemedewerker

Wout van Zaale (23) is vanaf september bij Stichting Democratie en Media in dienst als communicatiemedewerker. Daarnaast studeert hij bestuurskunde in deeltijd aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Eerder werkte hij al op freelancebasis voor SDM. Ook is hij columnist van het magazine Ad Valvas.

Wat zie jij als een grote uitdaging voor onze democratische rechtsstaat?
‘Dat helaas maar weinigen geneigd zijn om hem te verdedigen. Ik heb politicologie gestudeerd, dus vergeef me deze Haagse metafoor, maar eigenlijk is de democratische rechtsstaat net Dick Schoof.’

‘Ze zijn allebei in het leven geroepen als beste – of beter gezegd: minst slechte – vorm van samenwerking tussen een aantal totaal verschillende partijen. Maar stabiel is het allerminst. En geen van de betrokken partijen voelt zich echt verantwoordelijk om hem niet te laten vallen. Sterker nog, hij wordt soms zelf aangevallen door de mensen die hem zouden moeten verdedigen. “Ik wens het u niet toe,” aldus Schoof zelf.’

‘Wie verdedigt de democratische rechtsstaat? Politici zien zichzelf genoodzaakt om populistische oneliners te gebruiken door de mediadynamiek, terwijl journalisten op hun beurt wijzen in de richting van nieuwsconsument, die zit te wachten op vuurwerk in plaats van inhoud. Het vertrouwen van de kiezer in de politiek bevindt zich dan weer op een historisch dieptepunt, omdat die onze parlementariërs verantwoordelijk houdt voor democratisch falen.’

‘De democratische rechtsstaat heeft, net als een partijloze premier, maar weinig natuurlijke bondgenoten. Dat vraagt dus om inspanning van ons allemaal. Iedereen heeft een verantwoordelijkheid om hem in het zadel zien te houden. De democratische rechtsstaat dan hè, niet Dick Schoof.’

Door welk boek ben jij onlangs helemaal opgeslokt?
‘Gezien ik net ben begonnen met mijn master bestuurskunde, lees ik nu Max Webers Wetenschap als beroep & Politiek als beroep. Dat is niet de meest lichte kost, dus dat ‘opgeslokt worden’ heeft meer te maken dan met studiepunten dan intrinsieke motivatie. Maar voor twee verhandelingen van meer dan honderd jaar oud zijn Webers denkbeelden nog opvallend actueel.’

‘Een boek dat ik onlangs uit vrije wil heb geluisterd was Kruistocht in Spijkerbroek, tijdens een wandelvakantie door Tsjechië. De avonturen van Dolf Wega in een kinderkruistocht worden plotseling bijzonder navoelbaar op een dag met 30 kilometer in de voeten en middeleeuwse kasteelsilhouetten aan de horizon.’

Welk democratische vraagstuk houdt jou nu bezig?
‘Een veelgehoorde zorg is de toenemende polarisatie. De koning benadrukte in de troonrede dat “de mensen in Nederland steeds vaker tegenover elkaar lijken te staan. Op straat, online, op universiteiten en – niet in de laatste plaats – ook in Den Haag.”’

‘Die verharding is in een parlementaire democratie met een meerpartijenstelsel als het onze op zijn zachtst gezegd suboptimaal. Nederland kent een traditie van coalities en compromissen, het oer-Hollandse poldermodel. Maar als het in onze politieke cultuur normaal wordt dat partijen elkaar op voorhand al uitsluiten, dan komt dat de bestuurbaarheid van ons land niet ten goede. Dan blijven belangrijke dossiers verpieteren op de plank, terwijl de formerende partijen het nodig vinden om het zoveelste symbolische rondje om de kerk te maken.’

‘Waar ik mee worstel: hoe ver moet die samenwerkingsgezindheid gaan? Terwijl de polarisatie toeneemt, leven we ook in een tijd waarin westerse democratieën meer en meer flirten met autocratische vormen van politiek. Moeten we antidemocratische krachten ook de hand toereiken? Of zijn de regels van de democratische rechtsstaat het minimum voor coalitiepartners?’

‘En stel nou dat meer dan helft van de Kamer antidemocratische neigingen vertoont. Sluit je ze dan nog steeds uit of probeer je in samenwerkingsverband te redden wat er te redden valt? Misschien klinkt dit allemaal nog wat vergezocht, maar er is een kans dat de grondbeginselen en de dagelijkse praktijk van onze democratie elkaar gaan tegenspreken.’