Nieuw raad van toezicht-lid Ila Kasem: ‘Activisme hoort bij de journalistiek, maar mag nooit leiden tot blinde vlekken’

Ila Kasem is sinds juli lid van de raad van toezicht van Stichting Democratie en Media. Kasem is managing partner bij Van de Bunt Adviseurs, en vervulde vele bestuursfuncties bij onder meer Amnesty International Nederland en het Wereld Natuur Fonds. Recent maakte hij de overstap vanuit NRC-stichting Lux et Libertas.

Tot voor kort was je toezichthouder bij Stichting Lux et Libertas, die waakt over de journalistieke waarden van NRC. Wat neem je mee uit die functie?

‘Als je het hebt over het borgen van een pluriform medialandschap, waar SDM zich hard voor maakt, heb je het ook over het borgen van een variatie aan titels. Dan is het heel waardevol dat je aan de binnenkant gekeken hebt van zo’n titel, in mijn geval NRC. Daar heb ik een beter begrip gekregen van de worsteling tussen het zijn van een private, commerciële entiteit en het waarborgen van je rol voor de samenleving als een journalistiek medium.’ 

Welk perspectief voeg jij toe aan de SDM?

‘Alle dingen die ik heb opgepikt vanuit mijn werk kan ik inbrengen, maar ook hoe ik gevormd ben als mens. Ik ben op jonge leeftijd vanuit Marokko naar Nederland gekomen. Een van de dingen waar we ons hoofd als raad van toezicht nu over breken is de impact van de huidige politiek op de rechtsstaat en groepen die gemarginaliseerd worden. Nou realiseer ik me dat ik als persoon een bevoorrechte positie heb, maar ik bevind me ook volop in het deel van de samenleving dat vaker achtergesteld wordt. Hopelijk kan ik die perspectieven evenwichtig inbrengen.’

Drie jaar geleden schetste je in een interview met De Baak twee toekomstscenario’s. In het ene zouden mensen zich door polarisatie opsluiten en in het andere scenario zouden ze zich juist verbinden. Welk van de scenario’s lijkt waarheid te worden?

‘Met pijn in het hart moet ik zeggen dat het eerste scenario nu uit lijkt te komen. Groepen worden weggezet en tegenover elkaar geplaatst door actoren die daar belang bij hebben, bijvoorbeeld in de politiek. Het tegengaan van deze gevaarlijke ontwikkeling vergt ook een stevige inzet van de journalistiek, die veel scherper moet zijn op democratische en rechtsstatelijke waarden. Wat gebeurt er nou eigenlijk? Welke verworvenheden komen er onder druk te staan? Welke mensenrechten worden er aangetast? Dat moet veel steviger dan nu het geval is.’

Hoe kijk je naar de balans tussen journalistiek en activisme?

‘Als journalist is het je opdracht om meer bewustzijn in de samenleving te krijgen. Je moet je engageren op thema’s die belangrijk zijn om gezien en gehoord te worden. Daarna beschrijf je ze op een eerlijke manier. Activisme hoort bij de journalistiek, maar het mag nooit leiden tot blinde vlekken.’ 

Welke blinde vlekken bedoel je?

‘Met name als het niet zichtbaar is welke impact politieke keuzes en het politieke discours op kwetsbare groepen in de samenleving hebben. Ook het onderschatten of niet tijdig zien dat er onomkeerbare politieke keuzes worden gemaakt – bijvoorbeeld in het stap voor stap afnemen van rechten van minderheden – kan een blinde vlek zijn.’ 

Voor welke uitdagingen staat SDM volgens jou?

‘Ik denk dat het borgen van de journalistieke pluriformiteit en toegankelijkheid een behoorlijke uitdaging wordt. Kijk bijvoorbeeld naar de druk op de publieke omroep of het feit dat we maar een tweetal grote spelers hebben die eigenaar zijn van journalistieke media. We kijken daarnaar door de lens van de combinatie tussen democratie en media. De uitdaging voor SDM is hier goed onderbouwd te agenderen en de juiste initiatieven te ondersteunen die het functioneren van de rechtsstaat waarborgen. Eenvoudige antwoorden of keuzes bestaan niet.  Dat levert heel interessante gesprekken op.’

Ila Kasem woont in Utrecht met zijn vrouw en zijn twee kinderen.