Drie vragen aan Casper Siffels, onze nieuwe programmamanager Democratie en Rechtsstaat

Casper Siffels (33) is vanaf juli werkzaam als programmamanager Democratie en Rechtsstaat bij SDM. Eerder werkte hij bij ProDemos en bij de Ombudsman Metropool Amsterdam. Ook deed Casper onderzoek naar gevoelens over autoriteit en nieuwe vormen van democratie.

Wat zie jij als een grote uitdaging voor onze democratie en rechtsstaat?

‘Wij zijn een land met een vrij sterke norm, leerde ik tijdens mijn studie sociologie van mijn Amerikaanse docent Adeola Enigbokan. Er zijn in Nederland veel ideeën over wat normaal is. Daar spreken we elkaar ook op aan, met bekende uitspraken als “doe normaal!” Die sterke norm vormt een risico voor onze democratie. Het werkt populisme in de hand, omdat populistische politici gemakkelijk kunnen inhaken op dat concept van de “gewone” of “normale” Nederlander, met allerlei ideeën over wie daar wel en niet bij hoort.’

‘Een democratie is een methode waarbij mensen en in het speciaal minderheidsgroepen niet vertrapt worden door de wispelturigheid van de meerderheid. Door als politicus in te zetten op de norm kan je een brede volkswil suggereren die ingezet kan worden om anti-democratisch beleid te rechtvaardigen. Populistische politici hebben daardoor de wind mee om democratische processen op te heffen, waardoor een land minder inclusief wordt.’

‘De uitdaging is om door die norm te breken en een inclusieve maatschappij voor te staan waar niet alleen ‘de normale Nederlander’ woont, maar ook mensen die van dat plaatje afwijken, omdat ze nachtwerk doen, onderdeel zijn van een levendige lhbtqi-gemeenschap of een migratie-achtergrond hebben.’

Welk perspectief breng jij mee?

‘Ik schreef ooit een masterscriptie over Amsterdamse fietsenmakers met een migratie-achtergrond en hun gevoel van thuis. In al die gesprekken leerde ik dat deze mensen, die hun hele leven al in Nederland woonden en geen taal beter spraken dan het Nederlands, tóch vaak nadachten over een terugkeer naar het land waar hun ouders waren geboren. Met als bijgedachte: is dit wel de plek waar ik mijn kinderen wil laten opgroeien?’

‘Het had te maken met vragen die ze al op hele jonge leeftijd kregen, als “waar kom je echt vandaan?” Tijdens hun opleiding voelden ze – waarschijnlijk terecht – dat ze anders werden beoordeeld dan hun wit-Nederlandse medestudenten. En een stageplek was héél moeilijk te vinden. Daarnaast schrokken ze wat er allemaal over ze gezegd werd in media en op televisie.’

‘In bredere zin deed het me nadenken over: voor wie is ons land ingericht en wie zien we te vaak over het hoofd? Ook een land met een sterke democratie en een duidelijke scheiding der machten kent allerlei uitsluitende mechanismen, waardoor het niet inclusief is.’

‘Ik voel dat ik zelf de wind in de rug heb gehad om hier te komen. Er was begrip voor mijn puberale uitspattingen en ik kreeg regelmatig het voordeel van de twijfel. Maar ik weet ook dat dat té vaak niet het geval is.’

Door welk boek ben jij onlangs helemaal opgeslokt?

‘In aanloop naar mijn start bij Stichting Democratie en Media ben ik het boek The Origins of Totalitarianism van Hannah Arendt gaan luisteren. Dit boek behoeft een trigger warning: je wordt er niet gelukkig van. De aanloop naar de welbekende geschiedenis van fascisme en de Holocaust wordt zo uitvoerig en levendig omschreven, dat ik niet anders kon dan paralellen trekken naar het nu. Het gaf veel food for thought, maar het was bitter.’

‘Ik las nog een basisboekje, What is Populism, over hoe populisten vaak te werk gaan en welke strategieën ze hanteren om aan de macht te blijven.’

‘Tot slot ben ik begonnen in het pamflet Fascisme en populisme van Antonio Scurrati, over Mussolini en het ontstaan van het fascisme. Ondanks dat het een klein boekje is, ben ik er nog niet zo ver in. Ik heb óók een klein kindje thuis en heb eigenlijk veel te weinig tijd om op de bank te zitten lezen.’