Ernestine Comvalius: ‘Gedeelde werkelijkheid: een term geboren uit wanhoop, vermoed ik’

De ruim honderd hoofdredacteuren, directeuren, bestuurders, onderzoekers, toezichthouders en journalisten die deelnamen aan de tweede editie van Media voor Democratie werden welkom geheten met een spoken word-bijdrage van schrijver en spreker Ernestine Comvalius, tevens lid van de rvt van SDM. Ze verplaatste zich in de schoenen van de aanwezigen en daagde ze uit om het dagelijkse werk voor even te ontstijgen.

Tekst: Ernestine Comvalius

Gedeelde werkelijkheid

Hier sta ik voor de crème de la crème van de journalistiek
Even, heel even maar, ben ik in jullie schoenen gaan staan.
Voor de duur van dit verhaal en dat was al te lang:
acute paniekaanvallen, migraine en constipatie

De aarde rolde over mijn rug en bleef hangen op mijn schouders
Ik stond voor Fort Democratie. U kent dat wel, die forten.
Nederland was superieur in het bouwen van forten die allen
een Pentagon vormen. Op Ambon, Paramaribo, Fort Elmina in Ghana
Ik was laatst bij Fort de Goede Hoop op Kaapstad. Indrukwekkend.

Ik stapte in jullie schoenen en voelde me Atlas uit de oudheid
met het hemelgewelf op zijn schouders.
Nee, Ik voelde me als een van de Kariatiden. U kent de legende wel.
vrouwen, gevangengenomen, tot slaaf gemaakt na de Grieks-Perzische oorlog
Zij sieren nu de zuilen van de Akropolis en dragen als straf een eeuwige last.

In Zuidoost waar ik woon, hebben we ons eigen kariatidenmonument.

Maar goed, ik blijf niet bij de oudheid hangen omdat schrijver Bezemer rept
over ‘oude media’ en hen waarschuwt voor het volgen
van het lot van de klassieke muziek.

Ik wil gewoon een vraag opwerpen
Bevinden onze verwachtingen van de journalistiek zich niet
op al te woeste hoogten waarmee de journalistiek gedoemd is
om teleur te stellen, over de tong te gaan, te falen en te vallen en
gekneusd en gemankeerd door te gaan?

Ik bedoel, laten we wel wezen, hooggeëerde aanwezigen.
Per slot van rekening zijn jullie ook gewoon
mens.
Met eigen sores, trauma’s, blinde vlekken
onderwijshiaten, verzwegen verhalen, valse trots.
Bagage. Bagage. Over helden die onderdrukkers blijken
Over mensen die minder waard zijn als ze niet op ONS lijken
ONS?

Wij verwachten teveel: Objectieve journalistiek
Neutrale berichtgeving, ruimte voor meerstemmigheid
Maar op de bureaus van de makers en bepalers
van het nieuws
Vind je geen kleurrijk palet aan stemmen
die in harmonie zingen of in contrapunt

Ik weet nu hoe moeilijk het is in jullie schoenen te moeten staan.
En vandaag, zo vernam ik
zoeken jullie naar een gedeelde werkelijkheid
Een term geboren uit wanhoop, vermoed ik
Hoop. Lijkt mij een wanklank in deze tijd.
Een dissonant.

Maar we kunnen het allicht proberen
Het vinden van een consonant
Ga met mij mee in gedachten.
We gaan opstijgen voorbij het niveau waar wij nu zijn
U bent de poortwachters van de democratie

De sleutelfiguren, met een bovennatuurlijke opgave vandaag.
Stijg mee en neem uw verbeelding mee
Laat uw status achter, uw vastgeroeste denkbeelden
En terwijl u stijgt valt er weer iets anders van u af
Uw politieke voorkeur. Uw klassepositie. Uw religie.
Uw driedelig pak of hakschoentjes, die kunt u ook achterlaten
Want ergens daar, op metahoogte, wanneer alle opsmuk
en beperkende werkdruk, competitiedrift en het ongezonde deel
van uw ego, van u zijn afgegleden

Op die woeste hoogte bent u misschien bereid om u over die wezenlijke
ontologische vragen te buigen:
Wat is onze gedeelde werkelijkheid? Waar staan wij? Wie weet liggen er lessen buiten ons
gezichtsveld, buiten ons continent? Wat hebben we nu nodig: het universeel denken
of de pluriversaliteit?

Stap met vertrouwen in het onbekende bestaan
Is mijn advies

En vergeet niet het verleden altijd mee te nemen, want u bent ons geheugen.
Elke actualiteit, zij het eruptie, deceptie of crisis, komt voort uit een verleden.
En wij consumenten hebben duiding nodig. Wij lijden veelal aan amnesie.

Eens heb ik het ongeveer zo verwoord:

Het verleden slaapt nooit
Sluimert met één oog open
bewaakt de kronieken
van ons geweten
bewaart de schatkamer
van onze beschavingen

Ziet niets door de vingers
Is genadeloos
eerlijk

Het verleden slaapt nooit
spreekt in tongen en visioenen
kruist voelbaar de degens
is niet bang
wel geduldig
wordt niet oud
wel rijper

Het verleden slaapt nooit Rolt
het tapijt van de toekomst
voor ons uit

Wacht even
ik hoor de nuchtere Frederieke Geerdink schetteren
let op, let op
alle journalistiek is activisme

En ben weer terug in het hier en nu
bij u

En vandaag begint u met het weven
van dit tapijt van de toekomst

Succes ermee.

–

Dank aan zestien:negen voor het monteren en ondertitelen van de video. Bekijk hier ook de bijdragen aan Media voor Democratie van Sean Illing en Marjan Slob.