Rechtszaak tegen de levering van F-35-onderdelen aan Israël

Sinds 2016 regelt een vergunning dat de Nederlandse staat onderdelen van F-35-gevechtsvliegtuigen mag leveren aan Israël. Ook na het uitbreken van de oorlog in de Gazastrook besloot de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking niet om de vergunning in te trekken of om de uitvoer stop te zetten, terwijl er een aannemelijke kans was dat deze gebruikt zouden worden bij oorlogsmisdaden door Israël.

Daarom zijn Oxfam Novib, PAX en The Rights Forum in november 2023 een rechtszaak begonnen tegen de Nederlandse staat, omdat die zich naar hun oordeel niet aan de internationaal geldende verdragen over wapenexport houdt. Als land mag je namelijk geen wapens uitvoeren naar landen in oorlog wanneer de kans groot is dat die worden ingezet bij ernstige schendingen van het humanitair oorlogsrecht.

Op 12 februari stelde het gerechtshof in Den Haag de aanklagers in het gelijk. Het hof verbood de Nederlandse staat om F-35-onderdelen naar Israël te exporteren, omdat de kans reëel is dat ze betrokken zijn bij schendingen van het internationaal recht in Gaza. De Nederlandse staat ging daarna in cassatie, dus nu buigt de Hoge Raad zich over de zaak en zal beslissen of Nederland definitief geen F-35-onderdelen aan Israël mag leveren voor gebruik in Gaza.

Daarnaast loopt er een hoger beroep waarin Oxfam Novib, PAX en The Rights Forum de rechter vragen om ook de doorvoer van F-35-onderdelen met eindbestemming Israël via de Verenigde Staten te stoppen. Ook via andere routes mogen Nederlandse F-35-onderdelen niet worden gebruikt bij schendingen van het internationaal recht in Gaza.

De rechtszaak brengt het internationaal recht onder de aandacht en toont wat de consequenties kunnen zijn als regeringen hier de randen van opzoeken. Stichting Democratie en Mediasteunt dit initiatief omdat het aandacht vraagt voor deze ontwikkeling.